بررسی تحولات شهر نشینی با تاکید بر توسعه ی کالبدی و شکل یابی بافت جدید شهری در شهر کرج (1335 - 1385)

چکیده: شهرهمچون موجودی زنده همواره در حال تحول و پویائی است.شکل گیری تداوم حیات و تغییرات ظاهری بافت شهری و رشد و توسعه آن متاثر از مجموعه ای از عوامل و نیروهای طبیعی، سیاسی– اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژیکی است.این عوامل و نیروها که در طی زمان وهمراه با تغییرات و پیشرفت های اجتماعی – اقتصادی و تکنولوژیکی تحول می یابند. با مکانیزم های شهر، تغییرات در محتوا و ساختارهای اجتماعی–اقتصادی آن را نیز فراهم می آورد. پیدایش شهر وشهرنشینی به عنوان نقطه عطفی در تاریخ زندگی انسان ها محسوب می شود. چرا که به همراه خود تغییرات وسیعی در شیوه معیشت و زندگی انسان ها ایجاد کرد و مهم تراز آن مدنیت انسانی را توسعه دا د. از آنجا که شهر برای زمانی طولانی کانون تمدن ومدنیت به شمار می رفته عجیب نخواهد بود اگر پدیده شهر وشهر نشینی به طور عمیق مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.فرایند شهر نشینی در ایران سابقه ای طولانی دارد. ولی شهرنشینی در قرون معاصر در ایران شکل تازه و ویژه ای دارد که پیامد های زیادی را در بر داشته است که از جمله این پیامدها مهاجرت های بی رویه از روستا به شهر می باشد. شهر کرج به دلیل موقعیت مکانی خود و نزدیک بودنش به تهران با شیوه خاصی از شهر نشینی مواجه گردیده است که در مدت کمتر از 4 دهه اخیر چنان کالبدی پیدا کرده است که با روستایی که در اوایل قرن اخیر بوده نیست وقابل تاٌمل بحث و بررسی علمی می باشد. در این پژوهش سعی شده تا عامل نزدیکی به تهران را مهمترین عامل تاثیر گذار بر رشد و گسترش شهر و شهر نشینی درشهر کرج را به وسیله مدل قانون رتبه واندازه و شاخص جفرسون وکلارک و همچنین تحولات شهر نشینی به طور خاص مورد بررسی قرار گیرد با این هدف که در شهر مورد مطالعه عامل اصلی این تاثیر گذاری مشخص گردد. نتایج این پژوهش با توجه به بررسی تحولات در دوره های مختلف نشان می دهد که عامل سیاسی، اقتصادی و نزدیکی به تهران به عنوان پایتخت از مکانیزمهای تاثیر گذار در رشه وگسترش شهر نشینی و تغییرات کالبدی بوده است.